Nietolerancja pokarmowa

W ostatnim czasie wiele osób, które pojawiają się w naszym Centrum Medycznym "Gemini" zapytują o testy na nietolerancję pokarmową. Często zainteresowane wykonaniem testu osoby nie do końca mają wiedzę na temat nietolerancji pokarmowych.

5 stycznia 2014  19:52

Podziel się:  

Mylą nietolerancję z alergią i tak do końca nie wiedzą jaki efekt chcą osiągnąć po wykonaniu testu. Oczywiście w medycynie opartej  na dowodach naukowych kwestia istnienia nietolerancji pokarmowej i jej wpływu na rozwój wielu schorzeń jest oczywista. Udowodniono również znaczenie efektywności diety eliminacyjnej w kontekście leczenia wielu schorzeń układowych ( np. RZS, łuszczyca, choroba Hasimoto), niepłodności, depresji, zaburzeń zachowania i wielu innych.

Zatem istotą wykonania testu na nietolerancję pokarmową jest zidentyfikowanie produktów nietolerowanych przez nasz organizm  i włączenie bezpiecznej, zbilansowanej diety eliminacyjnej. Samo badanie bez wdrożenia zmian w diecie jest niecelowe pod względem efektywności, daje jednakże wiedzę na temat jakich produktów powinniśmy unikać chcąc wzmocnić układ odpornościowy. Podjęcie próby eliminacji ważnych produktów pokarmowych bez nadzoru dietetyka może okazać się bardzo ryzykowne. Poniżej najważniejsze informacje na temat nietolerancji pokarmowej.

Nietolerancja pokarmowa to nie alergia pokarmowa

Nietolerancja pokarmowa to szczególny rodzaj nieprawidłowej reakcji organizmu na pokarm. Określenie to często bywa stosowane zamiennie z alergią pokarmową. Jednak są to dwa zupełnie różne schorzenia. O alergii pokarmowej mówimy, gdy reakcja organizmu pojawia się niemal natychmiast po zjedzeniu uczulającego produktu. Jej występowanie wiąże się z zaburzeniami produkcji przeciwciał IgE oraz wytwarzaniem histaminy. W przypadku nietolerancji pokarmowej, reakcja organizmu jest znacznie opóźniona, może się pojawić nawet po kilku dniach. Dodatkowo tworzący się stosunkowo długo kompleks przeciwciał-antygenów może odkładać się niemal w całym organizmie, co pociąga za sobą szereg różnorodnych objawów, które zazwyczaj nie są łączone ze stosowaną dietą.

Alergia pokarmowa jest to reakcja na daną substancję pochodzenia immunologicznego (IgE zależna lub IgE niezależna), zaś nietolerancja pokarmowa to reakcja niealergiczna polegająca na niedoborze enzymu lub odpowiedzi immunologicznej powodowanej specyficznymi dla żywności przeciwciałami IgG. Nietolerancja pokarmowa pochodzenia immunologicznego zazwyczaj ma związek z  nadprodukcją przeciwciał IgG.  Ich nadmiar sprawia, że organizm aktywuje reakcję obronną i zaczyna zwalczać własne zdrowe tkanki. Wzmożone wytwarzanie tych przeciwciał łączy się z uszkodzeniem ścian jelita. Przyjmowane leki, infekcje lub zatrucia sprawiają, że zwiększa się przepuszczalność niestrawionych resztek pokarmu. Gdy trafiają one do krwiobiegu organizm traktuje je jak zagrożenie, choć same w sobie nie są niebezpieczne. To nietypowe zachowanie układu odpornościowego bardzo często pociąga za sobą przykre dolegliwości.

Nietolerancja pokarmowa nie mająca podłoża immunologicznego najczęściej ma związek z zaburzeniami procesów trawienia. Czynnikiem, który u większości chorych wywołuje przykre dolegliwości jest laktoza. Niewystarczająca ilość enzymów trawiennych bardzo często utrudnia też trawienie i wywołuje nietolerancję fruktozy, glutenu, alkoholu oraz niektórych składników błonnika. Zdarza się, że choroba uaktywnia się po spożyciu produktów, do których dodawane są konserwanty i wzmacniacze smaku.

Objawy nietolerancji pokarmowej

Dolegliwości i objawy charakterystyczne dla nietolerancji pokarmowej mogą być bardzo różne i pojawiać się z różnym natężeniem. Zazwyczaj osoby, u których podejrzewa się nietolerancję pokarmową skarżą się na osłabienie, bóle głowy, uczucie sytości, ciągłe zmęczenie. Bardzo często pojawiają się u nich zaburzenia w funkcjonowaniu jelit, zmiany skórne (atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, wysypki, pokrzywka) oraz bóle w okolicach stawów. Zdarza się, że nietolerancja pokarmowa, przede wszystkim ta, o podłożu immunologicznym odpowiada za występowanie migreny, zespołu jelita drażliwego, fibromialgii (schorzenie charakteryzujące się bólami w obrębie układu ruchu).

Diagnoza i leczenie

Nietypowe i niejednoznaczne objawy towarzyszące nietolerancji pokarmowej znacznie utrudniają postawienie właściwej diagnozy. Dlatego tak ważna jest bardzo dokładna analiza wszystkich dolegliwości. Nietolerancję pokarmową potwierdzają testy laboratoryjne. Badanie polega na obserwacji krwi pobranej od pacjenta i jej reakcja na poszczególne produkty, które mogą wywoływać nietolerancję. Przeciwwskazaniem do przeprowadzenia testu jest zażywanie leków steroidowych oraz leków immunosupresyjnych. Natomiast podstawą leczenia jest wyeliminowanie z jadłospisu produktu lub produktów wywołujących chorobę.

Dieta eliminacyjna

Hipokrates – ojciec medycyny, autor słynnego powiedzenia: „Niech pokarm będzie twoim lekarstwem” – już w czasach starożytnych promował pogląd, że odpowiednio dobrana dieta stanowi dobry sposób walki z chorobami. Obserwował samopoczucie pacjentów po spożyciu różnych potraw. Zauważył, że nie wszyscy ludzie czują się tak samo dobrze jedząc pokarmy powszechnie tolerowane przez innych. Nie mógł przypuszczać, że przyczyną powstawania wielu chorób są swoiste przeciwciała pokarmowe produkowane przez nadmiernie pobudzony układ odpornościowy.

Jeżeli wyniki testu wykażą, że masz podwyższone stężenie przeciwciał przeciwko określonym pokarmom, unikaj tych pokarmów przez co najmniej trzy miesiące i obserwuj reakcje swojego organizmu. Aby dieta eliminacyjna nie okazała się niebezpiecznie niedoborowa skonsultuj się ze swoim lekarzem oraz dietetykiem.

Test na nietolerancję pokarmową i co dalej?

Testy na nietolerancję pokarmową można wykonać w Centrum Medycznym "Gemini".  Po wykonaniu badania, pacjent jest umawiamy na konsultację dietetyczną, której celem jest prawidłowa interpretacja wyniku badania oraz wdrożenie zbilansowanej diety eliminacyjnej. Najtrudniejszym zadaniem w konsekwencji wykonania testu na nietolerancję pokarmową jest  zmiana żywienia uwzględniająca wyeliminowanie niewskazanych produktów spożywczych, które mogą być odpowiedzialne za dolegliwości, złe samopoczucie lub choroby.

Zapraszamy do naszej poradni dietetycznej w Centrum Medycznym Gemini.

Sabina Budkiewicz. Dietetyk. Specjalista żywienia człowieka zdrowego i chorego.